पैंताला दर्शन

प्रिय विपश्वी,
अघिल्लो चिठी लामो भएर रिसाएछौ । यो छोटो चिठीमा म समग्र दर्शन इतिहास भन्छु । योचाँहि छोटो हुने पक्का छ किन कि हाम्रो सभ्यताको पूरा कथा हाम्रो ज्यानभन्दा पनि ठूलो छैन । हाम्रो शरीर जत्रै मात्रै छ ।
टाउको दर्शन
एक जमानामा मान्छेलाई जीवनका र जगतका कुराहरु देखेर, सुनेर, सुँघेर, चाखेर र छामेर अचम्म लाग्थ्यो । आँखा, कान, नाक, जिब्रो र छालाबाट पाएको ज्ञानलाई मान्छेले विवेचना, तर्क र चिन्तनको माध्यमबाट बुझ्ने काम गथ्र्याे । बुद्ध, कृष्ण, महावीर, जैन, क्राइस्ट जस्ता मान्छेहरु यसैका परिणति थिए । हेराक्लिटस, प्लेटो, अरस्तु आदि सब तर्कले चलेका थिए । यो जमानमा टाउकोको जमाना थियो । मानव सभ्यतालाई टाउकोले लामो समय शासन ग¥यो ।
गर्धन दर्शन
त्यसपछि जेम्सवाटले पत्ता लगाएको वाष्पयन्त्रसँगै औद्योगिक क्रान्ति आयो । अति उत्पादनले बजार खोज्यो र बजार कब्जा गर्ने काममा उपनिवेशको निर्माण भयो । युरोपका शासक देशले संसारभर उपनिवेश फैलाए । जसले गर्दा कयौं युद्धहरु भए । गर्धन छिनालिए । नरसंहार भयो । मान्छे त्यो युगमा गर्धन र पाखुराले बाँच्यो । त्यो गर्धन र पाखुराको जमाना थियो ।
छाती दर्शन
पहिलो र दोस्रो विश्वयुद्धको त्रासदीपछि मान्छेलाई नैराश्यले छोप्यो । भावनाले गाँज्यो । मनावता, दया र करुणाले पागल बनायो । शून्यताको यो चरमवोधले मान्छेको जीवनलाई यसरी छोयो कि मान्छेको हृदय छियाछिया भयो । छाती चर्कियो । त्यो युग मुटुको युग थियो । छातीको युग थियो । हृदयको युग थियो ।
पेट दर्शन
शून्यबोधको सन्नाटाले ईश्वरमाथिको विश्वास हट्यो । उद्योगमा काम गर्ने मजदुर र खेतका काम गर्ने किसान भोकै थिए त्यो जमानामा । गरिबी र अभावको पीडालाई वैज्ञानिक अर्थ दिएर कार्ल माक्र्स भन्ने मान्छे जन्म्यो र उसैले सुरु ग¥यो भोकको राजनीति । खाली पेट र भरी पेटबीचको वर्गीय द्वन्द्वबाट जन्मिएको त्यो युग पेटको युग थियो ।
यौनाङ्ग दर्शन
पेटबाट होइन, संसार र मान्छेको चिन्तन यौनबाट सुरु हुन्छ भन्दै अर्काे महाशय जन्म्यो फ्रायड । उसको बिँडो थाम्यो कार्ल जुङले । यसले पृथ्वीको कला, साहित्य सिर्जनाको पूरै संरचना भत्काइदियो । मान्छेको अवचेतनतः यौनबाट निर्देशित हुन्छ । त्यो जमाना थियो यौनाङ्गको ।
खिचडी दर्शन
यसरी मान्छेले टाउकोबाट जीवनको अर्थ लगाउँदै तल ओर्लदै आयो र अन्तिममा यौनाङ्गमा रोकियो । अहिले मान्छेले उत्तर आधुनिक युगको फुइँ लगाउँछ । त्यो उत्तरआधुनिकता भनेको टाउको, गर्धन, छाती, पेट र यौनाङ्गको एकमुष्ठ रुपबाहेक केही होइन । म त्यसलाई युग नै मान्दिन ।
पैंताला दर्शन
प्रिय विपश्वी,
मलाई लाग्छ तिमी र म अहिले जुन युगमा छौं त्यो पैंतालाको युग हो । हाम्रो युगको दर्शन पैंताला दर्शन हो । पैंतालाको अर्थ यात्रा हुन्छ । संवाद, सञ्चार, सम्पर्क र सहभागिता हुन्छ । मान्छेमान्छे बीचको दूरी कम गर्नु हुन्छ । मान्छे निजातीय हुँदै गएको छ । जाति, भूगोल, धर्म, संस्कृति, परम्पराका कट्टरताहरु भत्किएका छन् । पृथ्वीको एक कुनोको मान्छे अर्को कुनोमा पुगेर करियर बनाएर बसेको छ । म नेपालमा बसेर अमेरिकाकी तिमीलाई यो पत्र लेख्दै छु ।
मान्छेले महासागर, मरुभूमि, महाजङ्गल वा वरफजमेको ध्रवीय क्षेत्र मात्रैमा आफ्नो पैंतालाको छाप छोडेन अन्तरिक्षका पिण्डहरुमा पनि छोड्यो । कोलम्बस पुग्नु पहिल्यै मान्छेको जाति अमेरिका पुगेको थियो । जेम्स कुक पुग्नु पहिल्यै मान्छेको अंश अष्टे«लिया पुगेको थियो । मान्छे मात्रै किन, समस्त चराचर त्यहाँ थिए ।
अहिलेका युग पर्टयन र सञ्चारको युग हो । आम सञ्चारमा आएको परिवर्तनले मान्छेको विभेदलाई स्वाट्टै हटाइदिएको छ । विज्ञान, विचार, व्यापार र राजनीतिलाई एक ठाउँमा उभ्याउने संचारको यो युग खासमा पैंतालाको युग हो ।
माफ गर प्रेममा म दर्शनको रनभुल्ल कुरा गर्दैछु । मान्छे जन्मजात स्यापियो सेक्सुअल हुन्छ । हेडोफिल हुन्छ ।
मान्छेको सम्यताको कथा कति छोटो भयो । वास्तवमा मान्छेको हजारौं वर्षको विचार, दर्शन र सभ्यताको कथा त उसकै शरीरको कथा पो रहेछ ।
तर पैंताला पछि मान्छे कहाँ जाला ?
आजलाई छुटेँ ।

http://www.nepalayanews.com/2015/04/%E0%A4%AA%E0%A5%88%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE-%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%A8/